-
1 language
ˈlæŋɡwɪdʒ сущ. язык а) (как способ и средство общения) речь to butcher, murder a language ≈ искажать язык to enrich a language ≈ обогащать язык to learn, master a language ≈ учить язык to plan a language ≈ регулировать язык to purify a language ≈ очищать язык (проведение некоторых мер по выведению из языка тех или иных пластов лексики или грамматических форм) to speak (in) a, to use a language ≈ говорить на языке to standardize a language ≈ стандартизировать язык international, world language ≈ международный язык, язык международного общения dead, extinct language ≈ мертвый язык language acquisition ≈ обучение языку language maintenance ≈ поддержание (знания) языка spoken language ≈ разговорный язык written language ≈ письменный язык native language ≈ родной язык foreign language ≈ иностранный язык national language ≈ национальный язык official language ≈ официальный язык second language ≈ второй язык universal language ≈ универсальный язык formal language ≈ язык официального общения idiomatic language ≈ язык, богатый идиомами nontechnical language ≈ нетехнический язык substandard language ≈ язык, не соответствующий языковой норме technical language ≈ технический язык ancient language ≈ древний язык classical language ≈ классический язык creolized language ≈ креолизованный язык living language ≈ живой язык modern language ≈ современный язык natural language ≈ естественный язык trade language ≈ язык торгового общения agglutinative language ≈ агглютинативный язык inflecting language ≈ флективный язык isolating language ≈ изолирующий язык synthetic language ≈ синтетический язык tone language ≈ язык с тоновым ударением б) (как знаковая система) sign language ≈ язык знаков artificial language ≈ искусственный язык finger language ≈ язык жестов, язык глухонемых в) (языковой или литературный стиль;
язык писателя) the language of Shakespeare ≈ язык Шекспира bad, coarse, crude, dirty, foul, nasty, obscene, offensive, unprintable, vile, vulgar language ≈ грубый, грязный, неприличный, оскорбительный, непечатный, вульгарный язык rough, strong, vituperative language ≈ грубый, бранный язык everyday, plain, simple language ≈ простой, повседневный язык flowery language ≈ цветистый язык (богатый метафорами, сравнениями и др. литературными тропами) colloquial, informal language ≈ язык неофициального общения, разговорный язык literary, standard language ≈ литературный язык abusive language ≈ брань, ругательства children's language ≈ детский язык diplomatic language ≈ дипломатический язык polite language ≈ вежливый язык rich language ≈ богатый язык Syn: wording г) (как способ кодирования) object, target language ≈ язык, на который переводят source language ≈ язык, с которого переводят (в машинном переводе) computer language machine language programming language язык - the Russian * русский язык - finger * язык жестов, язык глухонемых - living * живой язык - working * рабочий язык (в международных организациях) - the working *s of this committee are English and Russian рабочими языками этого комитета являются русский и английский - * arts (американизм) обучение чтению, письму, литературе, словесность (школьный предмет) - * shift переключение на другой язык (о говорящем на иностранном языке) - * department отдел переводов (ООН) - a degree in *s диплом об окончании филологического факультета или института иностранных языков - science of * языкознание речь - spoken * разгговорный язык;
устная речь - written * письменость;
письменный язык - articulate * членораздельная речь - literary * литературный язык - substandard * просторечие - he has a great command of * он прекрасно владеет языком, у него прекрасная речь характер языка;
стиль, слог - fine * изысканный язык, цветистый стиль - strong * сильные выражения - bad * сквернословие - * of poetry язык поэзии - business * деловая речь;
язык деловой переписки - * of law юридический язык - diplomatic * дипломатический язык - the * of Shakespeare язык Шекспира (дипломатическое) формулировка( компьютерное) язык программирования ЭВМ > not to speak the same * совершенно не понимать друг друга > they don't speak the same * они говорят на разных языках algorithmic ~ вчт. алгоритмический язык algorithmical ~ вчт. алгоритмическый язык applicative ~ вчт. функциональный язык artifical ~ вчт. искусственный язык artificial ~ вчт. искусственный язык assembler ~ вчт. язык ассемблера assembly ~ вчт. язык ассемблера authoring ~ вчт. язык для автоматизации творческой работы block-structured ~ вчт. язык с блочной структурой boolean-based ~ вчт. язык булевых операторов command ~ вчт. командный язык compiled ~ вчт. транслируемый язык compiler ~ вчт. язык транслятора computer ~ вчт. машинный язык computer-dependent ~ вчт. машинно-зависимый язык computer-oriented ~ вчт. машинно-ориентированный язык computer-sensitive ~ вчт. машинно-зависимый язык constraint ~ вчт. декларативный язык context-free ~ вчт. контекстно-свободный язык conversational ~ вчт. диалоговый язык conversational ~ вчт. язык диалога data definition ~ вчт. язык определения данных data description ~ вчт. язык описания данных data description ~ вчт. язык определения данных data ~ вчт. язык описания данных data manipulation ~ вчт. язык манипулирования данными data-base ~ вчт. язык базы данных data-query ~ вчт. язык запросов declarative ~ вчт. декларативный язык design ~ вчт. язык проектирования end-user ~ вчт. язык конечного пользователя extensible ~ вчт. расширяемый язык ~ язык;
речь;
finger language язык жестов, язык глухонемых foreign ~ иностранный язык formal ~ формальный язык frame ~ вчт. фреймовый язык high-level ~ вчт. язык высокого уровня host ~ вчт. включающий язык human ~ естественный язык language разг. брань (тж. bad language) ;
I won't have any language here прошу не выражаться inflected ~ флективный язык information retrieval ~ информационно- поисковый язык information retrieval ~ информационно-поисковый язык input ~ вчт. входной язык interactive ~ вчт. диалоговый язык interpreted ~ вчт. интерпретируемый язык kernel ~ вчт. базовый язык knowledge representation ~ вчт. язык представления знаний language разг. брань (тж. bad language) ;
I won't have any language here прошу не выражаться ~ стиль;
язык писателя;
the language of Shakespeare язык Шекспира ~ язык ~ язык;
речь;
finger language язык жестов, язык глухонемых ~ стиль;
язык писателя;
the language of Shakespeare язык Шекспира ~ of the case язык судебного делопроизводства legal ~ юридический язык legal ~ язык права low-level ~ вчт. язык низкого уровня machine ~ вчт. машинный язык machine-dependent ~ вчт. машинно-зависимый язык machine-independent ~ вчт. машинно-независимый язык machine-oriented ~ вчт. машинно-ориентрированный язык macro ~ вчт. макроязык macroinstruction ~ вчт. язык макрокоманд memory management ~ вчт. язык управления памятью meta ~ вчт. метаязык minority ~ язык национального меньшинства mnemonic ~ вчт. символический язык national ~ государственный язык native ~ вчт. собственный язык машины natural ~ вчт. естественный язык nonprocedural ~ вчт. непроцедурный язык object ~ вчт. объектный язык official ~ официальный язык original ~ исходный язык parallel ~ вчт. язык параллельного программирования predicate ~ вчт. язык предикатов problem statement ~ вчт. язык постановки задачи problem-oriented ~ вчт. проблемно-ориентированный язык procedural ~ вчт. процедурный язык procedural ~ процедурный язык procedure-oriented ~ вчт. процедурно ориентированный язык production ~ вчт. продукционный язык program ~ вчт. язык программирования programming ~ вчт. язык программирования query ~ вчт. язык запросов register transfer ~ вчт. язык межрегистровых пересылок regular ~ вчт. регулярный язык relational ~ вчт. реляционный язык representation ~ вчт. язык представлений restricted ~ вчт. упрощенная версия языка rule ~ вчт. язык правил rule-based ~ вчт. язык продукционных правил rule-oriented ~ вчт. язык логического программирования script ~ вчт. язык сценариев serial ~ вчт. язык последовательного программирования source ~ вчт. исходный язык source ~ cmp. исходный язык specification ~ вчт. язык спецификаций subset ~ вчт. подмножество языка symbolic ~ вчт. символический язык symbolic ~ comp. символический язык system ~ вчт. системный язык tabular ~ вчт. табличный язык target ~ вчт. выходной язык target ~ выходной язык target ~ объектный язык threaded ~ вчт. язык транслируемый в шитый код typed ~ вчт. широко используемый язык typeless ~ вчт. безтиповый язык unchecked ~ вчт. язык без контроля типов untyped ~ вчт. язык без контроля типов update ~ вчт. язык корректирующих запросов user ~ вчт. язык пользователя world ~ международный языкБольшой англо-русский и русско-английский словарь > language
-
2 language
- absolutely homogeneous language - absolutely inadequate language - absolutely nonhomogeneous language - absolutely nonperfect language - absolutely nonsimple language - absolutely perfect language - absolutely simple language - completely formalized language - completely homogeneous language - left categorial language - locally perfectly adequate language - locally simple language - locally strongly language - locally well adequate language - noncompletely homogeneous language - right categorial language - scattered context languageindistinguishable in the language — лог. неразличимый на языке, эквивалентный
-
3 Language
Philosophy is written in that great book, the universe, which is always open, right before our eyes. But one cannot understand this book without first learning to understand the language and to know the characters in which it is written. It is written in the language of mathematics, and the characters are triangles, circles, and other figures. Without these, one cannot understand a single word of it, and just wanders in a dark labyrinth. (Galileo, 1990, p. 232)It never happens that it [a nonhuman animal] arranges its speech in various ways in order to reply appropriately to everything that may be said in its presence, as even the lowest type of man can do. (Descartes, 1970a, p. 116)It is a very remarkable fact that there are none so depraved and stupid, without even excepting idiots, that they cannot arrange different words together, forming of them a statement by which they make known their thoughts; while, on the other hand, there is no other animal, however perfect and fortunately circumstanced it may be, which can do the same. (Descartes, 1967, p. 116)Human beings do not live in the object world alone, nor alone in the world of social activity as ordinarily understood, but are very much at the mercy of the particular language which has become the medium of expression for their society. It is quite an illusion to imagine that one adjusts to reality essentially without the use of language and that language is merely an incidental means of solving specific problems of communication or reflection. The fact of the matter is that the "real world" is to a large extent unconsciously built on the language habits of the group.... We see and hear and otherwise experience very largely as we do because the language habits of our community predispose certain choices of interpretation. (Sapir, 1921, p. 75)It powerfully conditions all our thinking about social problems and processes.... No two languages are ever sufficiently similar to be considered as representing the same social reality. The worlds in which different societies live are distinct worlds, not merely the same worlds with different labels attached. (Sapir, 1985, p. 162)[A list of language games, not meant to be exhaustive:]Giving orders, and obeying them- Describing the appearance of an object, or giving its measurements- Constructing an object from a description (a drawing)Reporting an eventSpeculating about an eventForming and testing a hypothesisPresenting the results of an experiment in tables and diagramsMaking up a story; and reading itPlay actingSinging catchesGuessing riddlesMaking a joke; and telling itSolving a problem in practical arithmeticTranslating from one language into anotherLANGUAGE Asking, thanking, cursing, greeting, and praying-. (Wittgenstein, 1953, Pt. I, No. 23, pp. 11 e-12 e)We dissect nature along lines laid down by our native languages.... The world is presented in a kaleidoscopic flux of impressions which has to be organized by our minds-and this means largely by the linguistic systems in our minds.... No individual is free to describe nature with absolute impartiality but is constrained to certain modes of interpretation even while he thinks himself most free. (Whorf, 1956, pp. 153, 213-214)We dissect nature along the lines laid down by our native languages.The categories and types that we isolate from the world of phenomena we do not find there because they stare every observer in the face; on the contrary, the world is presented in a kaleidoscopic flux of impressions which has to be organized by our minds-and this means largely by the linguistic systems in our minds.... We are thus introduced to a new principle of relativity, which holds that all observers are not led by the same physical evidence to the same picture of the universe, unless their linguistic backgrounds are similar or can in some way be calibrated. (Whorf, 1956, pp. 213-214)9) The Forms of a Person's Thoughts Are Controlled by Unperceived Patterns of His Own LanguageThe forms of a person's thoughts are controlled by inexorable laws of pattern of which he is unconscious. These patterns are the unperceived intricate systematizations of his own language-shown readily enough by a candid comparison and contrast with other languages, especially those of a different linguistic family. (Whorf, 1956, p. 252)It has come to be commonly held that many utterances which look like statements are either not intended at all, or only intended in part, to record or impart straightforward information about the facts.... Many traditional philosophical perplexities have arisen through a mistake-the mistake of taking as straightforward statements of fact utterances which are either (in interesting non-grammatical ways) nonsensical or else intended as something quite different. (Austin, 1962, pp. 2-3)In general, one might define a complex of semantic components connected by logical constants as a concept. The dictionary of a language is then a system of concepts in which a phonological form and certain syntactic and morphological characteristics are assigned to each concept. This system of concepts is structured by several types of relations. It is supplemented, furthermore, by redundancy or implicational rules..., representing general properties of the whole system of concepts.... At least a relevant part of these general rules is not bound to particular languages, but represents presumably universal structures of natural languages. They are not learned, but are rather a part of the human ability to acquire an arbitrary natural language. (Bierwisch, 1970, pp. 171-172)In studying the evolution of mind, we cannot guess to what extent there are physically possible alternatives to, say, transformational generative grammar, for an organism meeting certain other physical conditions characteristic of humans. Conceivably, there are none-or very few-in which case talk about evolution of the language capacity is beside the point. (Chomsky, 1972, p. 98)[It is] truth value rather than syntactic well-formedness that chiefly governs explicit verbal reinforcement by parents-which renders mildly paradoxical the fact that the usual product of such a training schedule is an adult whose speech is highly grammatical but not notably truthful. (R. O. Brown, 1973, p. 330)he conceptual base is responsible for formally representing the concepts underlying an utterance.... A given word in a language may or may not have one or more concepts underlying it.... On the sentential level, the utterances of a given language are encoded within a syntactic structure of that language. The basic construction of the sentential level is the sentence.The next highest level... is the conceptual level. We call the basic construction of this level the conceptualization. A conceptualization consists of concepts and certain relations among those concepts. We can consider that both levels exist at the same point in time and that for any unit on one level, some corresponding realizate exists on the other level. This realizate may be null or extremely complex.... Conceptualizations may relate to other conceptualizations by nesting or other specified relationships. (Schank, 1973, pp. 191-192)The mathematics of multi-dimensional interactive spaces and lattices, the projection of "computer behavior" on to possible models of cerebral functions, the theoretical and mechanical investigation of artificial intelligence, are producing a stream of sophisticated, often suggestive ideas.But it is, I believe, fair to say that nothing put forward until now in either theoretic design or mechanical mimicry comes even remotely in reach of the most rudimentary linguistic realities. (Steiner, 1975, p. 284)The step from the simple tool to the master tool, a tool to make tools (what we would now call a machine tool), seems to me indeed to parallel the final step to human language, which I call reconstitution. It expresses in a practical and social context the same understanding of hierarchy, and shows the same analysis by function as a basis for synthesis. (Bronowski, 1977, pp. 127-128)t is the language donn eґ in which we conduct our lives.... We have no other. And the danger is that formal linguistic models, in their loosely argued analogy with the axiomatic structure of the mathematical sciences, may block perception.... It is quite conceivable that, in language, continuous induction from simple, elemental units to more complex, realistic forms is not justified. The extent and formal "undecidability" of context-and every linguistic particle above the level of the phoneme is context-bound-may make it impossible, except in the most abstract, meta-linguistic sense, to pass from "pro-verbs," "kernals," or "deep deep structures" to actual speech. (Steiner, 1975, pp. 111-113)A higher-level formal language is an abstract machine. (Weizenbaum, 1976, p. 113)Jakobson sees metaphor and metonymy as the characteristic modes of binarily opposed polarities which between them underpin the two-fold process of selection and combination by which linguistic signs are formed.... Thus messages are constructed, as Saussure said, by a combination of a "horizontal" movement, which combines words together, and a "vertical" movement, which selects the particular words from the available inventory or "inner storehouse" of the language. The combinative (or syntagmatic) process manifests itself in contiguity (one word being placed next to another) and its mode is metonymic. The selective (or associative) process manifests itself in similarity (one word or concept being "like" another) and its mode is metaphoric. The "opposition" of metaphor and metonymy therefore may be said to represent in effect the essence of the total opposition between the synchronic mode of language (its immediate, coexistent, "vertical" relationships) and its diachronic mode (its sequential, successive, lineal progressive relationships). (Hawkes, 1977, pp. 77-78)It is striking that the layered structure that man has given to language constantly reappears in his analyses of nature. (Bronowski, 1977, p. 121)First, [an ideal intertheoretic reduction] provides us with a set of rules"correspondence rules" or "bridge laws," as the standard vernacular has it-which effect a mapping of the terms of the old theory (T o) onto a subset of the expressions of the new or reducing theory (T n). These rules guide the application of those selected expressions of T n in the following way: we are free to make singular applications of their correspondencerule doppelgangers in T o....Second, and equally important, a successful reduction ideally has the outcome that, under the term mapping effected by the correspondence rules, the central principles of T o (those of semantic and systematic importance) are mapped onto general sentences of T n that are theorems of Tn. (P. Churchland, 1979, p. 81)If non-linguistic factors must be included in grammar: beliefs, attitudes, etc. [this would] amount to a rejection of the initial idealization of language as an object of study. A priori such a move cannot be ruled out, but it must be empirically motivated. If it proves to be correct, I would conclude that language is a chaos that is not worth studying.... Note that the question is not whether beliefs or attitudes, and so on, play a role in linguistic behavior and linguistic judgments... [but rather] whether distinct cognitive structures can be identified, which interact in the real use of language and linguistic judgments, the grammatical system being one of these. (Chomsky, 1979, pp. 140, 152-153)23) Language Is Inevitably Influenced by Specific Contexts of Human InteractionLanguage cannot be studied in isolation from the investigation of "rationality." It cannot afford to neglect our everyday assumptions concerning the total behavior of a reasonable person.... An integrational linguistics must recognize that human beings inhabit a communicational space which is not neatly compartmentalized into language and nonlanguage.... It renounces in advance the possibility of setting up systems of forms and meanings which will "account for" a central core of linguistic behavior irrespective of the situation and communicational purposes involved. (Harris, 1981, p. 165)By innate [linguistic knowledge], Chomsky simply means "genetically programmed." He does not literally think that children are born with language in their heads ready to be spoken. He merely claims that a "blueprint is there, which is brought into use when the child reaches a certain point in her general development. With the help of this blueprint, she analyzes the language she hears around her more readily than she would if she were totally unprepared for the strange gabbling sounds which emerge from human mouths. (Aitchison, 1987, p. 31)Looking at ourselves from the computer viewpoint, we cannot avoid seeing that natural language is our most important "programming language." This means that a vast portion of our knowledge and activity is, for us, best communicated and understood in our natural language.... One could say that natural language was our first great original artifact and, since, as we increasingly realize, languages are machines, so natural language, with our brains to run it, was our primal invention of the universal computer. One could say this except for the sneaking suspicion that language isn't something we invented but something we became, not something we constructed but something in which we created, and recreated, ourselves. (Leiber, 1991, p. 8)Historical dictionary of quotations in cognitive science > Language
-
4 functional language
= functional programming language; = FPLязык функционального программирования, ЯФПЯВУ, основанный на понятии функции. Процесс разработки программы рассматривается как конструирование её из "чёрных ящиков", каждый из которых получает некоторые исходные данные на входе и выдаёт соответствующий результат на выходе. Таким образом, функциональные языки программирования - это языки, в которых единственным действием является вызов функции. Функции обмениваются между собой данными непосредственно, без использования промежуточных переменных и присваиваний, поэтому в таких языках циклы заменяются рекурсивным вызовом (recursive call) функции. Из набора простых функций программист создаёт для решения задачи всё более и более сложные.A functional programming language gives a simple model of programming: one value, the result, is computed on the basis of others, the inputs. — ЯФП представляет простую модель программирования: одно значение, результат, вычисляется на основе других, входных значений. Типичные представители языков этого класса - Lisp, ML и Haskell (см. applicative language, functional programmer, functional programming)
Англо-русский толковый словарь терминов и сокращений по ВТ, Интернету и программированию. > functional language
-
5 SPL
1) Компьютерная техника: Space Plasma Laboratory, Sybyl Programming Language, Systems Programming Language2) Медицина: уровень звукового давления (sound pressure level), single-port laparoscopy3) Американизм: Speed Power Longevity4) Военный термин: self-propelled launcher, signature and propagation laboratory, single propellant loading, spare parts list, standard parts list, standard pulse laser, summary parts list, sun-pumped laser, support platoon leader, ИБЗ ( имитация боевого заряда) (Simulative Payload)5) Техника: samples per line, sequenced packet exchange, sodium purification loop, solar-pumped laser, special6) Автомобильный термин: smoke puff limiter7) Астрономия: Space Programming Language8) Сокращение: Space Physics Laboratory, space program language, spiral, Sport Pilot License9) Физиология: Splint10) Электроника: Speech Perception Level, уровень звукового давления (sound pressure level) в т.ч. акустических систем11) Вычислительная техника: Simple Programming Language, stored procedure language, Systems Programming Language (HP, MPE, ALGOL, HP 3000), Sun Public License (Sun), Set Priority Level (Unix)12) Нефть: ведомость запасных частей (spare parts list), перечень стандартных деталей13) Фирменный знак: Signal Perfection Ltd14) Деловая лексика: Special Product Line15) Программирование: Set Priority Level, Set Processor Level16) Сахалин Ю: southern oil pipeline co.17) Авиационная медицина: skin potential level, sound pressure level18) Безопасность: Security Protocol Language19) Расширение файла: Personal SPell Dictionary, Splint Compressed file archive, Spool file for printing, Spooler, Sprint Customized printer driver, System Programming Language (HP)20) Нефть и газ: Southern Pipeline Company21) Фармация: structured product labeling22) Чат: Super Powerful Link23) НАСА: Software Products Library, Split Phase Level24) Программное обеспечение: Standard Php Library -
6 Spl
1) Компьютерная техника: Space Plasma Laboratory, Sybyl Programming Language, Systems Programming Language2) Медицина: уровень звукового давления (sound pressure level), single-port laparoscopy3) Американизм: Speed Power Longevity4) Военный термин: self-propelled launcher, signature and propagation laboratory, single propellant loading, spare parts list, standard parts list, standard pulse laser, summary parts list, sun-pumped laser, support platoon leader, ИБЗ ( имитация боевого заряда) (Simulative Payload)5) Техника: samples per line, sequenced packet exchange, sodium purification loop, solar-pumped laser, special6) Автомобильный термин: smoke puff limiter7) Астрономия: Space Programming Language8) Сокращение: Space Physics Laboratory, space program language, spiral, Sport Pilot License9) Физиология: Splint10) Электроника: Speech Perception Level, уровень звукового давления (sound pressure level) в т.ч. акустических систем11) Вычислительная техника: Simple Programming Language, stored procedure language, Systems Programming Language (HP, MPE, ALGOL, HP 3000), Sun Public License (Sun), Set Priority Level (Unix)12) Нефть: ведомость запасных частей (spare parts list), перечень стандартных деталей13) Фирменный знак: Signal Perfection Ltd14) Деловая лексика: Special Product Line15) Программирование: Set Priority Level, Set Processor Level16) Сахалин Ю: southern oil pipeline co.17) Авиационная медицина: skin potential level, sound pressure level18) Безопасность: Security Protocol Language19) Расширение файла: Personal SPell Dictionary, Splint Compressed file archive, Spool file for printing, Spooler, Sprint Customized printer driver, System Programming Language (HP)20) Нефть и газ: Southern Pipeline Company21) Фармация: structured product labeling22) Чат: Super Powerful Link23) НАСА: Software Products Library, Split Phase Level24) Программное обеспечение: Standard Php Library -
7 spl
1) Компьютерная техника: Space Plasma Laboratory, Sybyl Programming Language, Systems Programming Language2) Медицина: уровень звукового давления (sound pressure level), single-port laparoscopy3) Американизм: Speed Power Longevity4) Военный термин: self-propelled launcher, signature and propagation laboratory, single propellant loading, spare parts list, standard parts list, standard pulse laser, summary parts list, sun-pumped laser, support platoon leader, ИБЗ ( имитация боевого заряда) (Simulative Payload)5) Техника: samples per line, sequenced packet exchange, sodium purification loop, solar-pumped laser, special6) Автомобильный термин: smoke puff limiter7) Астрономия: Space Programming Language8) Сокращение: Space Physics Laboratory, space program language, spiral, Sport Pilot License9) Физиология: Splint10) Электроника: Speech Perception Level, уровень звукового давления (sound pressure level) в т.ч. акустических систем11) Вычислительная техника: Simple Programming Language, stored procedure language, Systems Programming Language (HP, MPE, ALGOL, HP 3000), Sun Public License (Sun), Set Priority Level (Unix)12) Нефть: ведомость запасных частей (spare parts list), перечень стандартных деталей13) Фирменный знак: Signal Perfection Ltd14) Деловая лексика: Special Product Line15) Программирование: Set Priority Level, Set Processor Level16) Сахалин Ю: southern oil pipeline co.17) Авиационная медицина: skin potential level, sound pressure level18) Безопасность: Security Protocol Language19) Расширение файла: Personal SPell Dictionary, Splint Compressed file archive, Spool file for printing, Spooler, Sprint Customized printer driver, System Programming Language (HP)20) Нефть и газ: Southern Pipeline Company21) Фармация: structured product labeling22) Чат: Super Powerful Link23) НАСА: Software Products Library, Split Phase Level24) Программное обеспечение: Standard Php Library -
8 Fjalor i shkurtër terminoiogjik i informatikës
AAbort - ndërprerje e operacionit, procesit ose procedures gjatë kryerjes së tij.Accept - pranon.Access time - koha e arritjes së të dhënave.Accessories - veglat ndihmëse në Windows.Adapter - kartelë për zgjerim e cila instalohet në kompjuter.Adress register - numër hemksadecimal i cili e tregon adresën e lokacionit të caktuar të memorjes.Algorithm - zgjidhja e një problemi hap pas hapi.allocate - ndarje të resurseve të kompjuterit, si për shembull në disk, shtypës ose memorje të çdo skedari, shfrytëzuesi ose procesi.alpha numeric characters - shenja alfanu-merike. Të gjitha shenjat që i shfrytëzon kompjuteri, përfshirë këtu edhe shkronjat, shifrat, shenjat për interpunksion dhe shenjat speciale, siç janë: \$, \@ i \#ANSI (American National Standar Institute) - Instituti Nacional Amerikan për Standarde.ASCII ( American Standard Code for Information Interchange) - Kodi amerikan për këmbim të informacioneve. Renditje standarde e shtatë shifrave binare (shifra e shtatë mund të jepet për kontroll të çiftësisë) e cila aplikohet për paraqitjen e shenjave në kompjuter.Animation - animacion - Iluzion i lëvizjes me paraqitje të shpejtë të fotografive të njëpasnjëshme, e cila arrihet me përdorim të harduerit dhe softuerit përkatës. Programet më të njohura për animacion janë: 3 D Studio, Autodesk Chaos, Imagine etj.Application - program i cili është i dedikuar për shfrytëzuesit e rëndomtë, i cili është i projektuar për kryerje të ndonjë pune të caktuar. Për shembull aplikacioni për kontabilitet financiar.Application development tools - vegla për krijim të programeve aplikative.ALU ( Arithmetic-Logic Unit) - njësi aritmetiko-logjike. Është pjesë e njësisë qendrore (çip i mikroprocesorit) e cila kryen operacione kryesore aritmetike dhe logjike me të dhënat.Artificial Intelligence - intelegjencë artificiale. Emër i sistemeve të kompjuterit që duhet të shfaqin inteligjencë njerëzore, si kuptim për fjalën e thënë, si reagim ndaj ambientit të tyre fizik dhe adaptimit ndaj kushteve të tilla.Ascending order - rendi i radhitjes së elementeve sipas rendit të rritjes, prej vlerave më të vogla kah më të mëdhatë (a, b, c...)Assembler - përkthyes programor. Program i projektuar që t'i transformojë instruksionet simbolike në formë më të qëlluar për t'i kryer në kompjuter.Assign - dhënie vlerë diçkaje që është shfrytëzuar në programim.Asterisk - shenja * (yll). Përdoret si shenjë xhoker që mundëson specifikim të disa skedarëve përnjëherë.Auto CAD - program aplikativ për projektim kompjuterik dhe disenjim.BBackbone - niveli më i lartë në një rrjet kierarkik kompjuterik.Backslash - shenja \\ ( ASCII kodi 92). Përdoret në specifikimin e rrugës së diskut ku gjendet skedari i kërkuar.Backspace - zhvendosje e kursorit për një vend prapa.Backup - kopje rezerve. Bëhet kopje e përmbajtjes së diskut të kompjuterit dhe atë në mënyrë periodike, ndërsa vendoset në shirit magnetik ose në CD.Bad sector - sektori jo në rregull. Pjesë e disketës ose diskut ku nuk nuk mund dhe ku nuk është e sigurt të shkruhen informacioneBad trac table - tabelë e shtigjeve që nuk janë në rregull. Listë e pjesëve të çrregulluara fabrikisht dhe të pasigurta për shkruarje, e cila është e ngjitur në pjesën e prapme të diksut.Bandwidth - njësi matëse për sasinë e të dhënave të cilat mund të transmetohen përmes ndonjë rrjeti të komunikimit në një sekondë.Bar chart - diagram në formë të shiritave.Bar code - paraqitje e shenjave alfanu-merike me ndihmën e vijave vertikale me gjatësi të ndryshme. Përdoret si mënyrë për shifrim universal të prodhimeve.Bar code reader - lexues bar cod. Pajisje optike për lexim të shenjave bar cod.BIOS (Basic Input Output System) - grup i programeve më të vogla detyra e të cilave është të shfaqë test rutinor kur kyçet kompjuteri, si dhe ta startojë sistemin operativ të kompjuterit.BASIC - gjuhë programore e cila është e lehtë për mësim.Batch - pako. Bashkësi e elementeve ose dokumeneteve të cilat përpunohen si tërësi.Batch processing - përpunim paketor. Teknikë që përdor vetëm një inkuadrim të programit në memorjen kryesore për shkak të përpunimit të më tepër detyrave të veçanta njëra pas tjetrës.Baud - bod. Kapacitet maksimal për transmetim të informacioneve në një kanal të komunikimit, i cili është njësi matëse e numrit të ndryshimeve të niveleve në sekondë.Benchmark - krahasim. Program standard i cili shërben për përcaktimin e performansave të kompjuterëve të ndryshëm.Beta version - version prove i softuerit para daljes së tij zyrtare në treg.BIT ( Binary digiT) - shifra binare janë 0 dhe 1. Kompjuterët digjital procesojnë informacione në formë digjitale, ndërsa zbatojnë vetëm shifra të sistemit binar. Ato zakonisht paraqiten me tension prej 5 V për numrin 1, gjegjësisht 0 V për numrin O.Binary file - skedar binar i cili përbëhet prej disa bitave, por i cili nuk është skedar tekstual. Zakonisht ato janë programe me fotografi.Binary system - sistem binar. Sistem numërimi për shkruarje të numrave në kompjuter. Aty ka vetëm dy shifra 0 dhe 1.Bps (Bits per second) - bit në sekondë. Masë për shpejtësinë e transmetimit të rrjetave kompjuterikeBlank - i zbrazët, i pashkruar. Shenjë që i përdoret për paraqitjen e vendit të zbrazët ndërmjet shenjave të shtypura.Bold - shkronja me kontura më të trasha dhe më të errëtaBookmark - reference e cila na drejton kah ndonjë dokument i caktuar hipertekstual i Internetit.Boot - startimi i kompjuterit, gjatë së cilës fillon puna e sistemit operativ.Boot block - pjesë e diskut ku gjendet softueri i cili i mundëson kompjuterit ta fillojë punën.Boot disk - disk ose disketë prej së cilës startohet sistemi operativ.Break - ndërpren. Sinjal special i cili e ndërpet punën e ndonjë programi. Shpesh fitohet me shtypje të tasteve Ctrl dhe C përnjëherë.Browser - fletëkërkues. Program i cili është i dedikuar për shikimin e dokumenteve hipertekstuale të Internetit. Me ndihmën e tij shrytëzohet servisi më i dobishëm i Internetit WWW (W orld W ide W eb). Fletëkërkuesit më të njohur janë Microsoft Internet Explorer dhe Netscape Navigator.Buffer - bafer. Vend në kujtesën kryesore të kompjuterit për ruajtje të përkohshme të të dhënave.Bug - gabim, defekt. Gabim i paqëllimtë në program, për shkak të të cilit programi nuk punon si duhet. Në përkthimin më tekstual nënkupton bubë dhe mendohet se rrjedh prej ngjarjes kur mola është kapur për ndonjë relej të kompjuterëve të parë dhe e ka pamundësuar punën e tij.Bullet - shenjë për renditje e cila përdoret në programet për përpunim të tekstit.BBS (Bulletin Board System) - tabelë elektronike për shpallje. Shërbim telekomunikues përmes të të cilit konsumatorët komunikojnë, këmbejnë informata etj.Bus - mbledhëse. E lidh pllakën amë të kompjuterit me procesorin, kujtesën, diskun dhe elementet tjera kompjuterike.Byte - bajt. Tetë bita. Shpesh është numër binar tetëshifror i cili paraqet një shkronjë.CCache - kesh. Pjesë e kujtesën e rezervuar për ruajtje të të dhënave që përdoren shpesh, te të cilat procesori ka qasje shumë më të shpejtë sesa në hard disk. Kujtesën kesh mund të gjendet në memorjen RAM ose në hard disk.Cancel button - tast për shfuqizimin e funksionit të zgjedhur. Te numri më i madh i programeve tasti për shfuqizim aktivizohet me shtypjen e tastit Esc.Case sensitive - dallimi i shkronjave të mëdha dhe të vogla. Me shpesh gjatë krahasimit të dy fjalëve apo teksteve.CRT (cathode ray tube) - gypi katodik i ekranit.CPU (C entral P rocessing U nit) - njësi qendrore e procesuimit. Zemër e kompjuterit personal. Udhëheq dhe drejton me të gjitha operacionet për përpunim të të dhënave.Centronics port - portë e kompjuterit në të cilën shpesh lidhet shtypësi.Chanel - kanal. Rrugë në të cilën transmetohet informacioni digjital në kompjuter.Character - shenjë; karakter. Cilado shkronjë, shenjë e interpunksionit, ose ndonjë nga njëqind shenjat tjera që mund të vërehen në ekran, gjegjësisht të cilat mund të shtypen.CPI (character per inch) - numër i shenjave në një inç. Njësi matëse për matjen e dendësisë së shkrimit. Shprehet me numër të shenjave në një inç.Check box - kuti katrore për dialog e cila mund të jetë e kyçur ose e çkyçur, gjegjësisht të jetë e zgjedhur ose jo, ndonjë opcion në kornizën për dialog.Checksum - shumë për kontroll. Shuma e numrave që përdoren për kontrollim të mbledhjes.Click - klik. Shtypje dhe lëshim i tastit të minakut, pa mos e lëvizur.Client - klient. Sistem i cili mund të punojë i pavarur, edhe pse në një masë edhe ky është i varur prej ndonjë sisitemi tjetër. Për kompjuterin që është i lidhur në rrjet kompjuterik shpesh thuhet se është klient.Client-server network - rrjet i tipit klient-server.Clip art - bashkësi e vizatimeve grafike dhe fotografive të shkruara në skedar të veçantë i cili është i arritshëm për përdorim të ndonjë aplikacioni, për shembull, për përpunim të tekstit ose të grafikës.Clipboard - kohësisht, skladim i fshehur për tekst ose fotografi të cilat priten ose kopjohen.Clock speed - shpejtësi e ores. Shpejtësia e punës së procesorit në kompjuter matet me megahercë (MHz) ose me gigahercë (GHz).Sa më e shpejtë është shpejtësia e procesorit, aq më tepër urdhëra mund të kryejë kompjuteri.Clone - klon. Kompjuter i cili paraqet kopje të suksesshme të kompjuterit tjetër të (standardizuar). Më shpesh kjo u dedikohet atyre kompjuterëve të cilët janë kompatibil me kompjuterët e kompanisë IBM.Cod - kod. Diçka që është shkruar me gjuhën kompjuterike, në letër ose në kompjuter.Code page - faqe e koduar. Tabelë e cila tregon se cili karakter i përgjigjet shenjës në ekran dhe me shtypjen e tasterit a përfitohet e njëjta shenjë.CGA (Color Graphics Adapter) -videokartelë e cila është më e vjetëruar.COM port - portë seriale. Më shpesh në kompjuterët ekzistojnë dy porta seriale të shënuara si C0M1 dhe COM2.Command interperter - program i cili i integron dhe i përpunon urdhërat e dhënë në kompjuter. Në sistemin operativ DOS është programi C0MAND.COM, ndërsa në WINDOWS është WIN.INICOBOL (Common Business Orientated Language) - gjuhë progamore nga gjeneratat më të vjetra të cilat përdoren për aplikacione financiare.Communication protocol - përmbledhje e programeve e cila mundëson transmetim dhe këmbim të të dhënave ndërmjet dy ose më tepër kompjuterëve.CD (Compact Disc) - kompakt disk. Medium për memorim të të dhënave digjitale dhe audio. Në kompakt disk mund të vendoset muzikë prej 72 minutave ose të dhëna prej 650 MB.CD ROM (Comapct Disc Read Only Memory) - njësi harduerike për leximin e kompakt disqeve. Me këtë njësi mund vetëm të lexojmë e jo edhe të shlyejmë ose të regjistrojmë të dhëna të reja.COMPAQ (COMPAtibility Quality) - shenjë e prodhimeve cilësore të kompjuterëve desktop dhe laptop.Compiler - kompajler; përkthyes. Program i cili i përkthen disa gjuhë të larta programesh në ndonjë gjuhë makinerike.CompuServe - njëra ndër rrjetat më të mëdha të Internetit në botë. Klientëve të tyre ju ofron këmbim të skedarëve, të të dhënave, të postës elektronike etj.CAD (Computer Aided Design) - shfrytëzim i kompjuterit për krijime të vizatimeve ose për projektime të ndonjë objekti ose sistemi. Programet më të njohura nga kjo sferë janë Auto Cad, Auto Sketch, Design CAD, Lab View etj.CAM (Computer Aided Manifacture) - prodhim me ndihmën e kompjuterit.CASE (Computer Aided Software Engineering) - vegël softuerike për programerët. Shfrytëzohen për planifikim, analizim si dhe projektim të dokumentacionit në softuerin kompjuterik.Computer analyst - analitik kompjuteristik. Person i cili i definon problemet dhe saktësisht i pëcakton hapat për zgjidhjen e tyre me anë të kompjuterit.Configuration - konfiguracion. Mënyrë e lidhshmërisë së kompjuterit me njësitë tjera periferike në një sistem të përbashkët.Controller - vegël teknike e cila i mundëson veglës tjetër të komunikojë me kompjuterin.Conversion - konverzion. Proces i transformimit të të dhënave (tekst, grafik) nga një format në tjetër.Cooki file - skedar në të cilin ruhen skedarët e shfrytëzuar (cookies). Zakonisht gjendet në emërtuesin bashk me fletëkërkuesin (shembull në emërtuesin Internet Explorer).Corel DRAW- Pako programore e dedikuar për vizatim dhe punim me fotografi.Corrupted file - skedar i dëmtuar. Dëmtimi mund të jetë për shkak të ektorëve të diskut që nuk janë në rregull, prishjes fizike ose gabimeve të shkaktuara nga programi.Crash - gjendje kur kompjuteri bie prej funksionimit të tij dhe më tutje nuk mund të përdoret. Pas kësaj kompjuteri zakonisht përseri startohet.Current drive - disk me të cilin shfrytëzuesi punon momentalisht.Cursor - kursori. Tregues i pozicionimit. Vijë vertikale e lëvizshme që dridhet dhe vezullon e që paraqitet në ekran si indikator vizuel e cila mund të dislokohet edhe vertikalisht edhe horizontalisht me anë të urdhërave prej tastierës.Cyberphobia - kiberfobia. Frikë nga kompjuteri.CRC (Cyclic Redundancy Check) - metodë e testimit për të dhënat dalëse nga disku për shkak të sigurisë prej gabimeve.DData - të dhënat. Nocion i përgjithshëm për numrat, simbolet dhe madhësitë analoge të cilat shfrytëzohen si madhësi dalëse për përpunimin e kompjuterit.Database - baza e të dhënave. Bashkësi e të dhënave të lidhura ndërmjet vete dhe të organizuara paraprakisht. Programet më të njohura për udhëheqjen e bazave të të dhënave janë: Oracle, MS SQL Server, Informix, Sybase etj.Data security - mbrojtje e të dhënave nga ndërhyrjet e qëllimta ose të rastësishme nga njerëz jo të autorizuar.Data type - tip i të dhënave. Mund të jenë: tekstuale, numerike, logjike, dhe të dhëna të datave.Dead lock - ndërprerje; bllokim. Situatë kur ndonjë program nuk mund të realizohet në kompjuter, për shkak se e pret rastin që faktikisht kurrë nuk do të ndodh.Debug - testim i programit të kompjuterit me korrigjim të gabimeve të paraqitura në te.Default value - ndonjë vlerë që nënkuptohet. Vlerë që programi automatikisht e zgjedh po qe se shfrytëzuesi nuk jep ndonjë vlerë tjetër. Për shembull ngjyrat që i jep WIND0WS-i janë default vetëm po qe se shfrytëzuesi nuk i përdor.Defragmentation - defragmentim. Proces i bashkangjitjes i të dhënave të një programi në disk, që të mund të shpejtohet puna e tij. Është e preferueshme që defragmenting të bëhet një herë në javë, për të shpejtuar punën e diskut.Density - dendësi. Njësi matëse për numrin e të dhënave të cilat mund të shkruhen në ndonjë medium (disketë, shirit magnetik etj).Decsending sort - renditje me radhitje të kundërt.Desktop - sipërfaqja aktive e ekranit gjatë punës me Windows, e cila përmban dritare dhe ikona.Desktop computer - kompjuter i cili pozicionohet horizontalisht në tavolinën punës.DTP (Desktop Publishing) - Pako e softuerit me të cilën kompjuteri mund të përdoret për disenj të dokumenteve, duke përfshirë fotografi, tekst dhe kontroll të pamjes së dokumenteve dhe shtypjen e tyre.Destination file - skedar që pranon.Device - vegël, mjet, përbërje, njësi. Nocion i përgjithshëm i cili shfrytëzohet për të identifikuar ndonjë komponentë të kompjuterit (disk, tastaturë, minak, etj).Device driver - softuer i cili i mundëson kompjuterit të komunikojë me njësitë periferike.DAT (Digital Audio Tape) - shirit magnetik në të cilin memorizohen të dhënat me sasi shumë të mëdha.DVD (Digital Video Disk) - teknologji e harduerit e cila mundëson shiqimin e filmave, spoteve muzikore etj.DMA (Direct Memory Access) - proces i transmetimit të një sasie të madhe të të dhënave ndërmjet diskut dhe kujtesës punuese të kompjuterit.DirectX - varg i programeve standarde për aplikacione të Microsfti-t, i dedikuar për lojra dhe aplikacione multimediale.Disk controller - kartelë e cila e lidh kompjuterin me diskun; zakonisht gjendet në pjesën e poshtme të diskut.Disk drive - njësi fizike e cila e pranon dhe e kthen diskun magnetik dhe mundëson lexim dhe shkrim të të dhënave.DOS (Disk Operating System) - njëri ndër sistemet më të njohura operative i cili është shumë përfshirës dhe shfrytëzohet nga kompjuterët personal. I prodhuar nga kompania Microsft në vitin 1982.Domain - grup i kompjuterëve emrat e të cilëve e ndajnë të njëjtën prapashtesë. Shembull: com (firmë komerciale), org (organizatë pa përfitim), gov (qeveri), edu (institucion arsimor), net (provajder i Internetit). Njësoj ekzistojnë edhe prapashtesa të cilat i identifikojnë shtetet p.sh. mk prapashtesë për Maqedoninë.Dpi (dots per inch) - pika në inç. Njësi për matjen e rezolutës së shtypjes në shtypës. Rezoluta te shtypësit amë sillet rreth 300 dpi, ndërsa te shtypësit lezër arrin deri në 1200 dpi.Double click - klikim; shtypje e dyfishtë. Klikim i shpejtë dhe lëshim i tastit të minakut dy here pa lëvizjen e minakut ndërmjet dy klikimeve.Double precision - precizitet i dyfishtë. Teknikë me të cilën paraqiten numrat me gjatësi të dyfishuar.Download - kopjim i ndonjë programi ose skedari prej ndonjë kompjuteri kryesor në kompjuterin personal.Draft quality - kualitet i shtypit, i cili është i lexueshëm, por nuk duket aq mirë për përdorim që ai dokument të botohet në ndonjë revistë ose libër. Zakonisht shfrytëzohet për nxjerrjen e kopjeve që të shkojë në korrekturë.Drag-and-drop - tërheqje dhe lëshim i tastit të minakut.Drop-down meni - Lista e urdhërave të menysë së aktivizuar, të radhitura njëra pas tjetrës.DLL (Dynamic Link Library) - grup e funksioneve të cilat shfrytëzohen gjatë programimit në Windows.EEPROM (E lectrically P rogrammable R ead O nly M emory) - çip memorizues përmbajtja e të cilit nuk mund të ndryshohet.E-mail (electronic mail) - postë elektronike. Njëri nga shërbimet më të njohura të Internetit me të cilin porositë dërgohen prej një kompjuteri në kompjuter tjetër.Embedded object - objekt i ndërvënë.EMM386.EXE - program i cili mundëson vendosjen e drajverave dhe programeve në hapësirën e lartë të memories.Emulator - emulator. Program cili i mundëson kompjuterit të zbatojë programe të shkruara për kompjuter tjetër.Encryption - shifrim. Kodim i porosisë me çka nuk mundësohet hyrje e palejuar deri te ajo.EOF (end of file) - fund i skedarit. Shenjë për fundin e skedarit, e cila shfrytëzohet si indikator se këtu kryhen të dhënat.Ethernet - rrjet lokal kompjuterik i konstruktuar prej llojit të kabllove me mundësi të bartjes deri më 10 Mbit/sec.Event - rast; paraqitje. Moment kur paraqitet ndryshimi specifik i ndonjë gjendjeje.Exchange - këmbim i informatave ndërmjet dy lokacioneve.Exchengeable disk - disk transmetues. Tip i diskut i cili montohet në shtëpizë të posaçme dhe është i transmetueshëm.Executable file - program zbatues. Skedar i cili mund të aplikohet në kompjuter.Expression - shprehje matematikore ose logjike e shkruar në gjuhën programoreEBCDIC (Extended Binary Decimal Interchange Code) - kod i cili i përdorë tetë shifra binare të krijuara nga IBM, ndërsa i paraqet shenjat (shkronjat, numrat etj.) nga kompjuteri i cili i proceson.External modem - modem i jashtëm. Modem në kuti të veçantë, kabllo dhe mbushës i cili më së shpeshti aktivizohet në portën seriale të kompjuterit.Extranet - intranet i cili u është lënë në disponim klientëve dhe blerësve të jashtëm me qëllim që t'i shohin të dhënat. Më shpesh ata janë të siguruara me shifra që të ruhet siguria e blerësve.FFan ventilator - ventilator i cili mundëson cirkulimin e ajrit nëpërmjet pjesëve kompjuterike dhe e pamundëson nxehjen e tyre.Fatal error - gabim në programin kompjuterik i cili e ndalon funksionimin e tij.Fault tolerance - tolerim i gabimeve. Aftësi e ndonjë sisitemi që ta vazhdojë funksionimin normal edhe pse ekziston problem në harduer ose softuer.Fax modem - faks modem. Modem i aftësuar të pranojë dhe të dërgojë fakse. Në këtë rast fakset janë elektronike.Fiber optics - fije optike. Mundëson shpejtësi të madhe të bartjes së të dhënave në rrjetat kompjuterike.File - skedar; fajll; datotekë. Pa marrë parasysh çfarë informate, të grumbulluar dhe të inçizuar nën një emër. Skedari mund të përmban tekst, grafikon, program etj.FAT (File Allocation Table) - tabelë e cila shërben për renditjen e skedarëve e cila gjendet në fillim të diskut dhe përmban informata për ata pjesë të diskut të cilat shfrytëzohen, pjesë të diskut të cilat nuk shfrytëzohen dhe ato të cilat nuk mund të shfrytëzohen për shkak të dëmtimit të blloqeve në disk.File control system - program i cili udhëheq me bartjen e të dhënave nga ciladoqoftë pajisje deri në ndonjë pajisje tjetër.File locking - përmbyllje e skedarit. Ndalesë që më tepër se një shfrytëzues ta ndërrojë përmbajtjen e skedarit.File protection - mbrojtje e skedarit. Komandë e kompjuterit e cila e ndalon shkruarjen dhe fshirjen e të dhënave në skedar, por e lejon leximin e tyre.Firewall - sistem rrjetor për sigurim i cili ndihmon në ndërprerjen e hyrjes së paautorizuar në sistemin kompjuterik; thjesht ky është kompjuter i lidhur në Internet dhe me të cilin zhvillohet i gjith komunikimi në Internet.Floppy disk - disk i butë, disketëFooter - tekst i cili paraqitet në pjesën e poshtme në secilën faqe.FF (Form Feed) - urdhër i cili shfrytëzohet i që ta lëviz letrën në printer në faqe të re. Zakonisht në tabelën kontrolluese të printerit gjendet një tast i cili mundëson kryerjen e funksionit përkatës.FORTRAN (FORmula TRANslation) - gjuhë programore e krijuar në kompaninë IBM e cila shfrytëzohej për programimin e aplikacioneve tekniko shkencore.Freeware - programe pa pagesë, por të mbrojtura me ligj për autorizimFAQ (Frequently Asked Question) - pyetje ose lista me pyetje dhe përgjigje të cilat janë shumë të shpeshta dhe shumë shfrytëzues ballafaqohen me këto të dhëna. Këto lista janë shumë frytdhënëse për shkak të këmbimit të informatave.GGIGO (Garbage In, Garbage Out) - princip në të cilën po qe se hyjnë të dhëna jokor-rekte dhe jovalide në kompjuter, ai do të japë rezultate jokorrekte dhe të pakuptimta.GUI (graphical user interface) - interfejs grafik i shfrytëzuar për sisteme operative. Komunikimi ndërmjet shfrytëzuesit dhe programit zhviliohet me anë të shfrytëzimit të ikonave, dritareve dhe të ngjashme. Një shembull për një iterfejs të tillë që e shfrytëzojmë është Windows-i.Guru - Njeri me kapacitet të lartë i cili dëshiron t'u ndihmojë të tjerëve në zgjedhjen e problemeve të tyre.HHacker - haker. Person për të cilin kompjuteri është hobi. Sot shumë njerëz termin haker e identifikojnë me person i cili në mënyrë të paligjshme hy në kompjuter të huaj.Halt - ndalesë. Ndalje e realizimit të operacioneve të renditura në programet kompjuterike.Hand-held computer - kompjuter i vogël që mund të mbahet edhe në dorë.Hang - rri varur. Mosfunksionim i kompjuterit. Kur kompjuteri rinë varur, i ekrani duket normal, por çfarëdo pune tjetër është e pamundur të futet në funksion.Hard copy - rezultatet e shtypura në letër.Hardware - hardueri, gjërat fizike apo të prekshme të kompjuterit.Help - ndihmë. Funksion i cili është i pranishëm në shumë programe, i cili shërben si ndihmë e shfrytëzuesit për përdorimin e programit.Hertz (Hz) - herc. Cikël në sekondë me të cilin matet shpejtësia e procesorit në kompjuter.HEX (Hexadecimal) - Sisitem numëror në matematik, në të cilin si bazë e numërimit është numri 16. Për shfaqjen e numrave përdoren shifrat 0-9 dhe shkronjat A-F. Është shumë i qëlluar për përdorimin e kalkulimeve kompjuterike.Hidden file - skedar i fshehur. Skedar i cili përmban atribute të cilat nuk lejojnë që emri i skedarit të kopjohet, të fshihet ose të shfletohet.High tech - teknologji e lartëHost computer - kompjuter kryesor me të cilin lidhen kompjuterët tjerë.Hot key - tast ose kombinim i tasteve i cili zbaton instruksion të përcaktuar pa marrë parasysh se çka punon procesori në momentin e dhënë.HTML (Hyper Text Markup Language) - format hipertekstual për punë me dokumente. Shërben për krijimin e dokumenteve WEB në internet.Hub - hab. Paisje në të cilën kyçen kompjuterët të cilët janë të lidhur në rrjet.Hyphenation - ndarje e fjalëveIIllegal - jolegal. Parametra hyrëse të cilët janë të papranuara, për shkak se nuk i përmbushin specifikacionet e vendosura në programe.Image processing - përpunim i grafikonëveImaging - proces i shkrimit të grafikës në ndonjë medium, për shembull në shirit.Implementation - implementim. Instalim i sitemit kompjuterik.Infrared - teknologji e cila shfrytëzon ndriçimin për lidhjen të kompjuterëve pa kabëll.Initialization - inicializim. Operacion për formatim të diskut ose disketës, si dhe përgatitje për shkruarjen dhe përdorimin e të dhënave.Ink-jet printer - shtypës pështyes që hedh ngjyrën në letër.Input data - të dhënat hyrëse.Insert mod - rregull për futjen e të dhënave.Install - instalim, futja fillestare e ndonjë programi në kompjuter.Instruction - instruksion. Urdhër i destinuar për mikroprocesorin.Integer - numër i plotë pa presje decimaleLLine printer - shtypës i cili shtyp përnjëherë një rresht tekst.Link- lidhje; lidhshmëri.Load - mbushje, futje e programit në memorje.LAN (Local Area Network) - rrjet lokal në kuadër të një hapësire ose ndërtese. Lidhje e dy ose më tepër kompjuterëve me kabllo me qëllim të këmbimit të informatave.Local printer - shtypës i cili është i lidhur drejtpërdrejt me një stacion punues, i cili nuk është në disponim të shfrytëzuesve tjerë të rrjetit.Login - Paraqitje në kompjuter. Në këtë rast kompjuteri kërkon nga shfrytëzuesi që të identifikohet me emrin dhe shifrën.Logoff- çlajmërim. Largim nga puna me kompjuter.Loop - cikël. Renditje të instruksioneve kompjuterike të cilat praktikohen me anë të përsëritjeve, gjersa nuk përmbushet ndonjë kusht.MMachine code - kod makine. Përmbledhje e instruksioneve kompjuterike në ndonjë kompjuter të posaçëm i cili niund ta kryejë urdhërin.Macro - makro. Serial i urdhërave të cilat kryhen me shtypjen e një tasti ose me ndonjë urdhër. Në të shumtën e rasteve i shkruan vetë shfrytëzuesi për ta lehtësuar punën gjatë përsëritjeve të një morie urdhërash.Mailbox - sandëku postar.Main program - pjesë kryesore e programit e cila i kontrollon nënprogramet.Mass storage - pajisje në të cilën mund të vendoset një numër i madh i të dhënave.Medium - medium. Bartës i të dhënave, shpesh mendohet në disketë, CD-ROM dhe të ngjashme.MMU (Memory Management Unit) - pajisje e cila udhëheq kujtesën.Merge - bashkim, kombinim i dy ose më tepër skedarëve.Message - porosi nga kompjuteri e cila informon për diçka.MIDI file - skedarë me përshkrime muzikore.MIPS (Million Instruction Per Second) -milion instuksione në sekondë. Njësi matëse për shpejtësinë me të cilën procesori i kryen instruksionet. Për shembull, procesori Pentium i cili punon në 100 MHz kryen 100 milionë instruksione në sekondë, pra 100 MIPS-a.Millisecond (ms) - milisekondë. Kohë e barabartë me pjesën e njëmijtë të sekondës. Shfrytëzohet për shprehjen e shpejtësisë te hard disqet.Mode - regjim i punës; mënyrë e punës. Njëra nga gjendjet alternative të punës së kompjuterit.MODEM (MOdulator/DEModulator) - modem. Regullator i cili të dhënat e dërguara i shndërron në sinjal telefonik, të qëlluara për lidhje të drejtpërdrejtë telefonike.Motherboard - pllaka amë e kompjuterit në të cilën janë të lidhura të gjitha elementet e harduerit.Multimedia - kombinim i tekstit me fotografi dhe zë, videoanimacion.MIME (Multipurpose Internet Mail Extensions) - standard për bashkangjitjen e skedarëve në porositë elektronike.Multitasking - aftësi e sistemit operativ që njëkohësisht të ushtrojë më shumë programe.NNetwork - rrjet i kompjuterit.NetWare - sistem operativ rrjetor i shpikur nga kompania Novell.Network adapter - adapter i rrjetit. Kartelë e cila instalohet në kompjuter përmes të cilës ai lidhet në rrjet.Network administrator - njeriu i cili e mbikëqyrë punën e rrjetit kompjuterik dhe që udhëheqë me të.Network protocol - protokoll rrjetor. Bashkësi e standardeve kompjuterike në një rrjet.Node - nyje, pika ngjitëse në rrjein kompjuterikNon-interlaced - sa i përket disa monitorëve te të cilët topi elektronik pas një kohe e kalon ekranin pa mos lëshuar asnjë vijë.Notebook computer - kompjuter i vogël me format sa një faqe e letrës.Numeric keypad - tastierë numerike.OOLE (Object Linking and Embedding) -mënyrë e këmbimit të informatave ndërmjet dy skedarëve me aplikim të njëjtë ose të ndryshëm në Windows.Off-line - i çkyçurOn-line - i kyçurODBC (Open Data Base Connectivity) - standard i cili mundëson hyrje në sisteme të ndryshme të bazave të të dhënave.Operating System - sistem operativ. Softuer i cili është lidhje ndërmjet shfrytëzuesit dhe kompjuterit.Optical cable - kabëll optik për lidhje rrjetore të kompjuterëve me të cilin arihet shpejtësi e madhe në përcjelljen e të dhënave.OCR (Optical Character Recognition) - njohje e simboleve optike. Program i cili identifikon shenjat e shkruara dhe ato të shtypura dhe pastaj krijon skedar tekstual.OEM (Original Equipment Manifacturer) - prodhues i komponenteve të ndryshëm, të cilët pastaj lidhen me klientin, e emri i tij figuron në kompjuter.Overflow - tejkalim. Gjendje e cila paraqitet si rezultat i operacionit aritmetik; e tejkalon kapacitetin e kujtesës për ruajtjen e rezultatit.Overload - ngarkim i tepërt. Ngarkim më i j madh sesa pajisja; mund ta mban atë për të cilën është konstruktuar.Overstrike - nënvizim.Overtype - shkrim përmbi tekst.Overwrite - mbulim i informatës e cila më parë ka qenë në atë vend.PPage break - ndërprerje e faqes. Vend ku mbaron një faqe dhe fillon faqja tjetër.Page layout - pamje e faqesPpm (pages per minute) - faqe në minute. Njësi matëse e shpejtësisë së shtypësit gjatë shtypjes.Pagination - operacion automatik te programet për përpunimin e tekstit, i cili shërben për renditjen e tekstit nëpër faqe me numerimin e tyre.Palmtop computer - kompjuter i vogël i cili mund të mbahet në një dorë.PASCAL - Paskali. Gjuhë kompjuterike.Password - Fjalë e fshehur e cila përdoret për hyrje në sistemin kompjuterik.Patch - arnim. Ndryshim i kodit programor, i cili zakonisht bëhet pas mbarimit të softuerit me qëllim që të përmirësohen disa gabime.Path name - emri i datotekës së bashku me rrugën me të cilën arihet deti tek ajo.Pause - pauzë. Tast ose urdhër i cili përkohësisht e ndërpren punën e ndonjë programi.Peer-to-peer - rrjet lokal ku çdo kompjuter i kyçur është i barabartë. Në rrjet nuk ekziston server.Peripheral device - pajisje e harduerit e cila kyçet në kompjuter.Permanent SWAP file - skedar i përhershëm në Windows me të cilin shtresohen të dhënat dhe instruksionet programore kur nuk mund të vendosen në kujtesën RAM.PCMCIA (Personal Computer Memory Card International Association) - komitet i cili krijoj standarde për memorje me kapacitet më të madh e aplikuar te kompjuterët laptop.PIXEL (Picture Element) - Element më i vogël i monitorit kompjuterik i cili mundë të kontroliohet. Sa më i madh të jetë numri i pikselave, aq më e mirë është rezoluta.Pirate - person i cili merret me formën ilegale të kopjimit të softuerave.Plasma display - teknologji e përdorur për konstruimin e ekranit te kompjuterët laptop.Plotter - vizatues. Pajisje e cila shërben për vizatimin e rezultateve të përfituara nga kompjuteri.Plug and play - kyçe dhe puno. Pajisje të cilat kompjuteri automatikisht i detekton dhe i instalon drajverat e nevojshëm në të.Pointer - tregues. Fotografi e vogël në ekran, zakonisht në formë të shigjetës; lëvizjet e saja kontrollohen nëpërmjet minakut.Port - portë; lidhje; hyrje.Portability - përcjellshmëri. Cilësi e programave kompjuterike që të mund të adaptohen në lloj-lloj tipash të kompjuterëve.Power supply - furnizues i rrymes te kompjuteri.Print queue - pritje, rend për shtyp.Print server - zakonisht njëri prej kompjuterëve në rrjet i cili dirigjon me të gjitha kërkesat për shtyp dhe me të gjithë shtypësit që janë të lidhura në rrjet.Printer driver - softuer i cili i mundëson kompjuterit që të punojë me shtypësin.Procedure - rradhitje e instruksioneve kompjuterike të cilat bashkarisht veprojnë për një nevojë dhe detyrë të caktuar.Processing - përpunim i të dhënave.Programming language - gjuhë programore me të cilën programeri e shkruan programin kompjuterik.Prompt - shenjë për thirrje; shërben për shkruarjen e urdhërave.Purge - shlyerje pas së cilës të dhënat e shlyera nuk mund të kthehen më.QQuery - pyetje. Instruksion kompjuterik i cili i parashtron pyejte bazës së të dhënave.Quit - ndalje. Urdhër me të cilën para kohe ndalet ekzekutimi i programit.QWERTY - tastier në të cilën rreshti më i lartë i saj fillon me shkronjat Q, W, E, R, T, Y. Ekzistojnë edhe lloje tjera të tastierëve si per shembull QWERTZ.RRadio button - radio sustë. Mund të zgjedhim vetëm një sustë të këtij lloji në program.RAM (Random Access Memory) - kujtesa kryesore kompjuterike në të cilën janë të vendosura të dhënat të cilat përpunohen.Read-only - vetëm lexim. Të dhënat mund të lexohen, por jo edhe të ndryshohen.ROM (Read Only Memory) - kujtesa e pashlyeshme nga e cila mund të lexohen të dhënat.RTC (Real Time Clock) - Çip kompjuterik i cili ka funksion të orës që ta informojë kompjuterin për kohën e saktë, datën dhe vitin.Reboot - përsëri startim të kompjuterit, zakonisht për shkak të rënies së sistemit.Record - grup i të dhënave të cilat i takojnë një grupacioni. Për shembull, emri i ndonjërit, mbiemri, adresa dhe numri i telefonit.Recover - kthim në gjendjen normale të punës pas paraqitjes së gabimit në sistem.RAID (Redundant Array of Inexpensive Drives) - kombinim i më shumë disqeve me qëllim që të rritet siguria e të dhënave nga ndonjë humbje e paparashikuar.Refresh rate - shpejtësi për freski. Numër maksimal i fotografive që mund të shfaqen në ndonjë monitor për një sekondë. Paraqitet me herc.RDBMS (Relational Data Base Management System) - sistem për udhëheqjen e bazave të të dhënave.Remote computer - kompjuter i larguar.Remote control program - program me komandim prej së largu.Repeat delay - koha e nevojshme që të shtypet një tast e që të paraqitet karakteri i cli përgatitet që të dale në ekran.Reset button - sustë për resetim. Sustë në pjesën e përparme të shtëpizës së kompjuterit e cila shërben për vënien e sistemit në gjendjen fillestare të saj.Resolution - qartësi e përshkruarjes në ekran apo në shtypës.Response time - kohë për përgjigje nga ana e kompjuterit për ndonjë kërkesë përkatëse.Restart - startim i përsëritur i kompjuterit.Retreive - gjetje dhe ndarje në veçanti e ndonjë informate të përcaktuar.Retry - orvatje e sërishme për të kryer ndonjë instruksion të programit.Ring network - rrjet unazor.RJ-45 - konektor i cili i ngjan lidhjes telefonike, por ka 8 tela në vend që të ketë 4.Root directory - direktoriumi kryesor i një disku.Router - udhërëfyes. Pajisje rrjetore e cila i dërgon të dhënat në rrjet duke e zgjedhur rrugën më të mirë.SSafe mode - gjendje në të cilën startohet Windows-i kur paraqitet ndonjë konflikt në harduer.Save - shkrim i të dhënave në disk, ku nuk mund të humben pas mbylljes së kompjuterit.Scanner - skener. Mjet i cili në mënyrë optike lexon ndonjë dokument dhe e shndërron në skedar grafiko-digjital.Screen - ekran.Scroll - lëvizje e tekstit lart-poshtë.Search engine - program për kërkimin e të dhënave. Makina më të njohura për kërkim në internet janë: Yahoo, Altavista, Google etj.Server - kompjuter në rrjet i cili disa nga resurset e veta i vë në disponim të ndonjë kompjuteri tjetër.Session - koha në të cilën një shfrytëzues e kalon në rrjet.Set up - një sistem të vihet në gjendje pune.Shared file - skedar i përbashkët.Shut down - kryerje e punës së një sistemi operativ të kompjuterit ose çkyçje e kompjuterit.SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) - protokoll i cili shfrytëzohet për udhëheqjen e këmbimit të postës elektronike ndërmjet dy kompjuterëve.Slave - i nënshtruar. Kompjuter i cili është i kontrolluar nga një kompjuter tjetër.Software - të gjitha programet të cilat mund të shfrytëzohen në një kompjuter.Software development tool - vegla për zhvillimin e programeve.Sort - renditje e të dhënave me radhitje të re.Sound card - kartë për zërim.Storage - kujtesë.String - varg i shenjave.SQL (Structured Query Language) - pako e programeve për udhëheqjen e bazave të të dhënave.Switch - ndërprerës.System software - softuer sistemor (p.sh. MS-DOS, Windows etj).English-Albanian dictionary > Fjalor i shkurtër terminoiogjik i informatikës
-
9 STRESS
1) Военный термин: satellite transmission effects simulation2) Грубое выражение: Simple Talk Really Explains Simple Shit3) Сокращение: Satellite Transmission Effects Simulations4) Физиология: Situations That Release Emergency Signals Or Stimuli5) Расширение файла: Structural Engineering System Solver (Programming Language) -
10 stress
1) Военный термин: satellite transmission effects simulation2) Грубое выражение: Simple Talk Really Explains Simple Shit3) Сокращение: Satellite Transmission Effects Simulations4) Физиология: Situations That Release Emergency Signals Or Stimuli5) Расширение файла: Structural Engineering System Solver (Programming Language) -
11 Artificial Intelligence
In my opinion, none of [these programs] does even remote justice to the complexity of human mental processes. Unlike men, "artificially intelligent" programs tend to be single minded, undistractable, and unemotional. (Neisser, 1967, p. 9)Future progress in [artificial intelligence] will depend on the development of both practical and theoretical knowledge.... As regards theoretical knowledge, some have sought a unified theory of artificial intelligence. My view is that artificial intelligence is (or soon will be) an engineering discipline since its primary goal is to build things. (Nilsson, 1971, pp. vii-viii)Most workers in AI [artificial intelligence] research and in related fields confess to a pronounced feeling of disappointment in what has been achieved in the last 25 years. Workers entered the field around 1950, and even around 1960, with high hopes that are very far from being realized in 1972. In no part of the field have the discoveries made so far produced the major impact that was then promised.... In the meantime, claims and predictions regarding the potential results of AI research had been publicized which went even farther than the expectations of the majority of workers in the field, whose embarrassments have been added to by the lamentable failure of such inflated predictions....When able and respected scientists write in letters to the present author that AI, the major goal of computing science, represents "another step in the general process of evolution"; that possibilities in the 1980s include an all-purpose intelligence on a human-scale knowledge base; that awe-inspiring possibilities suggest themselves based on machine intelligence exceeding human intelligence by the year 2000 [one has the right to be skeptical]. (Lighthill, 1972, p. 17)4) Just as Astronomy Succeeded Astrology, the Discovery of Intellectual Processes in Machines Should Lead to a Science, EventuallyJust as astronomy succeeded astrology, following Kepler's discovery of planetary regularities, the discoveries of these many principles in empirical explorations on intellectual processes in machines should lead to a science, eventually. (Minsky & Papert, 1973, p. 11)5) Problems in Machine Intelligence Arise Because Things Obvious to Any Person Are Not Represented in the ProgramMany problems arise in experiments on machine intelligence because things obvious to any person are not represented in any program. One can pull with a string, but one cannot push with one.... Simple facts like these caused serious problems when Charniak attempted to extend Bobrow's "Student" program to more realistic applications, and they have not been faced up to until now. (Minsky & Papert, 1973, p. 77)What do we mean by [a symbolic] "description"? We do not mean to suggest that our descriptions must be made of strings of ordinary language words (although they might be). The simplest kind of description is a structure in which some features of a situation are represented by single ("primitive") symbols, and relations between those features are represented by other symbols-or by other features of the way the description is put together. (Minsky & Papert, 1973, p. 11)[AI is] the use of computer programs and programming techniques to cast light on the principles of intelligence in general and human thought in particular. (Boden, 1977, p. 5)The word you look for and hardly ever see in the early AI literature is the word knowledge. They didn't believe you have to know anything, you could always rework it all.... In fact 1967 is the turning point in my mind when there was enough feeling that the old ideas of general principles had to go.... I came up with an argument for what I called the primacy of expertise, and at the time I called the other guys the generalists. (Moses, quoted in McCorduck, 1979, pp. 228-229)9) Artificial Intelligence Is Psychology in a Particularly Pure and Abstract FormThe basic idea of cognitive science is that intelligent beings are semantic engines-in other words, automatic formal systems with interpretations under which they consistently make sense. We can now see why this includes psychology and artificial intelligence on a more or less equal footing: people and intelligent computers (if and when there are any) turn out to be merely different manifestations of the same underlying phenomenon. Moreover, with universal hardware, any semantic engine can in principle be formally imitated by a computer if only the right program can be found. And that will guarantee semantic imitation as well, since (given the appropriate formal behavior) the semantics is "taking care of itself" anyway. Thus we also see why, from this perspective, artificial intelligence can be regarded as psychology in a particularly pure and abstract form. The same fundamental structures are under investigation, but in AI, all the relevant parameters are under direct experimental control (in the programming), without any messy physiology or ethics to get in the way. (Haugeland, 1981b, p. 31)There are many different kinds of reasoning one might imagine:Formal reasoning involves the syntactic manipulation of data structures to deduce new ones following prespecified rules of inference. Mathematical logic is the archetypical formal representation. Procedural reasoning uses simulation to answer questions and solve problems. When we use a program to answer What is the sum of 3 and 4? it uses, or "runs," a procedural model of arithmetic. Reasoning by analogy seems to be a very natural mode of thought for humans but, so far, difficult to accomplish in AI programs. The idea is that when you ask the question Can robins fly? the system might reason that "robins are like sparrows, and I know that sparrows can fly, so robins probably can fly."Generalization and abstraction are also natural reasoning process for humans that are difficult to pin down well enough to implement in a program. If one knows that Robins have wings, that Sparrows have wings, and that Blue jays have wings, eventually one will believe that All birds have wings. This capability may be at the core of most human learning, but it has not yet become a useful technique in AI.... Meta- level reasoning is demonstrated by the way one answers the question What is Paul Newman's telephone number? You might reason that "if I knew Paul Newman's number, I would know that I knew it, because it is a notable fact." This involves using "knowledge about what you know," in particular, about the extent of your knowledge and about the importance of certain facts. Recent research in psychology and AI indicates that meta-level reasoning may play a central role in human cognitive processing. (Barr & Feigenbaum, 1981, pp. 146-147)Suffice it to say that programs already exist that can do things-or, at the very least, appear to be beginning to do things-which ill-informed critics have asserted a priori to be impossible. Examples include: perceiving in a holistic as opposed to an atomistic way; using language creatively; translating sensibly from one language to another by way of a language-neutral semantic representation; planning acts in a broad and sketchy fashion, the details being decided only in execution; distinguishing between different species of emotional reaction according to the psychological context of the subject. (Boden, 1981, p. 33)Can the synthesis of Man and Machine ever be stable, or will the purely organic component become such a hindrance that it has to be discarded? If this eventually happens-and I have... good reasons for thinking that it must-we have nothing to regret and certainly nothing to fear. (Clarke, 1984, p. 243)The thesis of GOFAI... is not that the processes underlying intelligence can be described symbolically... but that they are symbolic. (Haugeland, 1985, p. 113)14) Artificial Intelligence Provides a Useful Approach to Psychological and Psychiatric Theory FormationIt is all very well formulating psychological and psychiatric theories verbally but, when using natural language (even technical jargon), it is difficult to recognise when a theory is complete; oversights are all too easily made, gaps too readily left. This is a point which is generally recognised to be true and it is for precisely this reason that the behavioural sciences attempt to follow the natural sciences in using "classical" mathematics as a more rigorous descriptive language. However, it is an unfortunate fact that, with a few notable exceptions, there has been a marked lack of success in this application. It is my belief that a different approach-a different mathematics-is needed, and that AI provides just this approach. (Hand, quoted in Hand, 1985, pp. 6-7)We might distinguish among four kinds of AI.Research of this kind involves building and programming computers to perform tasks which, to paraphrase Marvin Minsky, would require intelligence if they were done by us. Researchers in nonpsychological AI make no claims whatsoever about the psychological realism of their programs or the devices they build, that is, about whether or not computers perform tasks as humans do.Research here is guided by the view that the computer is a useful tool in the study of mind. In particular, we can write computer programs or build devices that simulate alleged psychological processes in humans and then test our predictions about how the alleged processes work. We can weave these programs and devices together with other programs and devices that simulate different alleged mental processes and thereby test the degree to which the AI system as a whole simulates human mentality. According to weak psychological AI, working with computer models is a way of refining and testing hypotheses about processes that are allegedly realized in human minds.... According to this view, our minds are computers and therefore can be duplicated by other computers. Sherry Turkle writes that the "real ambition is of mythic proportions, making a general purpose intelligence, a mind." (Turkle, 1984, p. 240) The authors of a major text announce that "the ultimate goal of AI research is to build a person or, more humbly, an animal." (Charniak & McDermott, 1985, p. 7)Research in this field, like strong psychological AI, takes seriously the functionalist view that mentality can be realized in many different types of physical devices. Suprapsychological AI, however, accuses strong psychological AI of being chauvinisticof being only interested in human intelligence! Suprapsychological AI claims to be interested in all the conceivable ways intelligence can be realized. (Flanagan, 1991, pp. 241-242)16) Determination of Relevance of Rules in Particular ContextsEven if the [rules] were stored in a context-free form the computer still couldn't use them. To do that the computer requires rules enabling it to draw on just those [ rules] which are relevant in each particular context. Determination of relevance will have to be based on further facts and rules, but the question will again arise as to which facts and rules are relevant for making each particular determination. One could always invoke further facts and rules to answer this question, but of course these must be only the relevant ones. And so it goes. It seems that AI workers will never be able to get started here unless they can settle the problem of relevance beforehand by cataloguing types of context and listing just those facts which are relevant in each. (Dreyfus & Dreyfus, 1986, p. 80)Perhaps the single most important idea to artificial intelligence is that there is no fundamental difference between form and content, that meaning can be captured in a set of symbols such as a semantic net. (G. Johnson, 1986, p. 250)Artificial intelligence is based on the assumption that the mind can be described as some kind of formal system manipulating symbols that stand for things in the world. Thus it doesn't matter what the brain is made of, or what it uses for tokens in the great game of thinking. Using an equivalent set of tokens and rules, we can do thinking with a digital computer, just as we can play chess using cups, salt and pepper shakers, knives, forks, and spoons. Using the right software, one system (the mind) can be mapped into the other (the computer). (G. Johnson, 1986, p. 250)19) A Statement of the Primary and Secondary Purposes of Artificial IntelligenceThe primary goal of Artificial Intelligence is to make machines smarter.The secondary goals of Artificial Intelligence are to understand what intelligence is (the Nobel laureate purpose) and to make machines more useful (the entrepreneurial purpose). (Winston, 1987, p. 1)The theoretical ideas of older branches of engineering are captured in the language of mathematics. We contend that mathematical logic provides the basis for theory in AI. Although many computer scientists already count logic as fundamental to computer science in general, we put forward an even stronger form of the logic-is-important argument....AI deals mainly with the problem of representing and using declarative (as opposed to procedural) knowledge. Declarative knowledge is the kind that is expressed as sentences, and AI needs a language in which to state these sentences. Because the languages in which this knowledge usually is originally captured (natural languages such as English) are not suitable for computer representations, some other language with the appropriate properties must be used. It turns out, we think, that the appropriate properties include at least those that have been uppermost in the minds of logicians in their development of logical languages such as the predicate calculus. Thus, we think that any language for expressing knowledge in AI systems must be at least as expressive as the first-order predicate calculus. (Genesereth & Nilsson, 1987, p. viii)21) Perceptual Structures Can Be Represented as Lists of Elementary PropositionsIn artificial intelligence studies, perceptual structures are represented as assemblages of description lists, the elementary components of which are propositions asserting that certain relations hold among elements. (Chase & Simon, 1988, p. 490)Artificial intelligence (AI) is sometimes defined as the study of how to build and/or program computers to enable them to do the sorts of things that minds can do. Some of these things are commonly regarded as requiring intelligence: offering a medical diagnosis and/or prescription, giving legal or scientific advice, proving theorems in logic or mathematics. Others are not, because they can be done by all normal adults irrespective of educational background (and sometimes by non-human animals too), and typically involve no conscious control: seeing things in sunlight and shadows, finding a path through cluttered terrain, fitting pegs into holes, speaking one's own native tongue, and using one's common sense. Because it covers AI research dealing with both these classes of mental capacity, this definition is preferable to one describing AI as making computers do "things that would require intelligence if done by people." However, it presupposes that computers could do what minds can do, that they might really diagnose, advise, infer, and understand. One could avoid this problematic assumption (and also side-step questions about whether computers do things in the same way as we do) by defining AI instead as "the development of computers whose observable performance has features which in humans we would attribute to mental processes." This bland characterization would be acceptable to some AI workers, especially amongst those focusing on the production of technological tools for commercial purposes. But many others would favour a more controversial definition, seeing AI as the science of intelligence in general-or, more accurately, as the intellectual core of cognitive science. As such, its goal is to provide a systematic theory that can explain (and perhaps enable us to replicate) both the general categories of intentionality and the diverse psychological capacities grounded in them. (Boden, 1990b, pp. 1-2)Because the ability to store data somewhat corresponds to what we call memory in human beings, and because the ability to follow logical procedures somewhat corresponds to what we call reasoning in human beings, many members of the cult have concluded that what computers do somewhat corresponds to what we call thinking. It is no great difficulty to persuade the general public of that conclusion since computers process data very fast in small spaces well below the level of visibility; they do not look like other machines when they are at work. They seem to be running along as smoothly and silently as the brain does when it remembers and reasons and thinks. On the other hand, those who design and build computers know exactly how the machines are working down in the hidden depths of their semiconductors. Computers can be taken apart, scrutinized, and put back together. Their activities can be tracked, analyzed, measured, and thus clearly understood-which is far from possible with the brain. This gives rise to the tempting assumption on the part of the builders and designers that computers can tell us something about brains, indeed, that the computer can serve as a model of the mind, which then comes to be seen as some manner of information processing machine, and possibly not as good at the job as the machine. (Roszak, 1994, pp. xiv-xv)The inner workings of the human mind are far more intricate than the most complicated systems of modern technology. Researchers in the field of artificial intelligence have been attempting to develop programs that will enable computers to display intelligent behavior. Although this field has been an active one for more than thirty-five years and has had many notable successes, AI researchers still do not know how to create a program that matches human intelligence. No existing program can recall facts, solve problems, reason, learn, and process language with human facility. This lack of success has occurred not because computers are inferior to human brains but rather because we do not yet know in sufficient detail how intelligence is organized in the brain. (Anderson, 1995, p. 2)Historical dictionary of quotations in cognitive science > Artificial Intelligence
-
12 Kurtz, Thomas E.
SUBJECT AREA: Electronics and information technology[br]b. USA[br]American mathematician who, with Kemeny developed BASIC, a high-level computer language.[br]Kurtz took his first degree in mathematics at the University of California in Los Angeles (UCLA), where he also gained experience in numerical methods as a result of working in the National Bureau of Standards Institute for Numerical Analysis located on the campus. In 1956 he obtained a PhD in statistics at Princeton, after which he took up a post as an instructor at Dartmouth College in Hanover, New Hampshire. There he found a considerable interest in computing was already in existence, and he was soon acting as the Dartmouth contact with the New England Regional Computer Center at Massachusetts Institute of Technology, an initiative partly supported by IBM. With Kemeny, he learned the Share Assembly Language then in use, but they were concerned about the difficulty of programming computers in assembly language and of teaching it to students and colleagues at Dartmouth. In 1959 the college obtained an LGP-30 computer and Kurtz became the first Director of the Dartmouth Computer Center. However, the small memory (4 k) of this 30-bit machine precluded its use with the recently available high-level language Algol 58. Therefore, with Kemeny, he set about developing a simple language and operating system that would use simple English commands and be easy to learn and use. This they called the Beginners All-purpose Symbolic Instruction Code (BASIC). At the same time they jointly supervised the design and development of a time-sharing system suitable for college use, so that by 1964, when Kurtz became an associate professor of mathematics, they had a fully operational BASIC system; by 1969 a sixth version was already in existence. In 1966 Kurtz left Dartmouth to become a Director of the Kiewit Computer Center, and then, in 1975, he became a Director of the Office of Academic Computing; in 1978 he returned to Dartmouth as Professor of Mathematics. He also served on various national committees.[br]Bibliography1964, with J.G.Kemeny, BASIC Instruction Manual: Dartmouth College (for details of the development of BASIC etc.).1968, with J.G.Kemeny "Dartmouth time-sharing", Science 223.Further ReadingR.L.Wexelblat, 1981, History of Programming Languages, London: Academic Press (a more general view of the development of computer languages).KF
См. также в других словарях:
Programming language — lists Alphabetical Categorical Chronological Generational A programming language is an artificial language designed to communicate instructions to a machine, particularly a computer. Programming languages can be used to create programs that… … Wikipedia
Tiny programming language — Tiny is an extremely simple programming language used in computer science courses to teach compiler construction techniques to students. The language itself is so basic that it only includes reading of integer numbers, addition and subtraction… … Wikipedia
computer programming language — Introduction any of various languages for expressing a set of detailed instructions for a digital computer. Such instructions can be executed directly when they are in the computer manufacturer specific numerical form known as machine… … Universalium
Educational programming language — An educational programming language is a programming language that is designed primarily as a learning instrument and not so much as a tool for writing real world application programs.ome examplesChildren* AgentSheets is an award winning game and … Wikipedia
Lisp (programming language) — Infobox programming language name = Lisp paradigm = multi paradigm: functional, procedural, reflective generation = 3GL year = 1958 designer = John McCarthy developer = Steve Russell, Timothy P. Hart, and Mike Levin latest release version =… … Wikipedia
Pascal (programming language) — Pascal Paradigm(s) imperative, structured Appeared in 1970 Designed by Niklaus Wirth Typing discipline static, strong, safe … Wikipedia
Eiffel (programming language) — Infobox programming language name = Eiffel paradigm = object oriented year = 1986 designer = Bertrand Meyer developer = Bertrand Meyer Eiffel Software latest release version = 4.2 latest release date = Feb 6, 1998 typing = static typing, strong… … Wikipedia
Oz (programming language) — Oz Paradigm(s) multi paradigm: logic, functional, imperative, object oriented, constraint, distributed, concurrent Appeared in 1991 Designed by Gert Smolka, his students Developer Mozart … Wikipedia
Self (programming language) — Infobox programming language name = Self paradigm = object oriented prototype based year = 1986 designer = David Ungar, Randall Smith developer = David Ungar, Randall Smith, Stanford University, Sun Microsystems latest release version = 4.3… … Wikipedia
IDL (programming language) — Infobox programming language name = IDL (Interactive Data Language) paradigm = vectorized year = 1977 designer = David Stern developer = David Stern Research Systems, Inc. (RSI) latest release version = IDL 7.0 latest release date = 2007 typing … Wikipedia
Oxygene (programming language) — Oxygene Developer RemObjects Software Stable release 3.0.21 (August 29, 2009; 2 years ago (2009 08 29)) Influenced by Object Pas … Wikipedia
